1. Uzupełnij tabelę – dopisz odpowiednie wyrazy, aby utworzyć zdania. Młody kotek ślicznie miauczy. Niebieski pies tańczy. nieładnie śpiewa. wysoko Nieduży głośno jedzie. 99 1. Zagraj na dzwonkach lub flecie. Ta melodia pochodzi z oratorium pt. „Mesjasz” Jerzego Fryderyka Haendla (czytaj: Hendla), niemieckiego kompozytora z XVIII wieku, żyjącego w Anglii. Oratorium to wieloczęściowy utwór na orkiestrę, chór i solistów. Jest ono zwykle wykonywane w kościele lub w sali koncertowej. 2. Rozwiąż hasło, posługując się nazwami nut i podanym niżej szyfrem. SZYFR 100 1. Zagraj na dowolnym instrumencie melodycznym. Wieziemy tu kogucika, dajcie jajek do koszyka, dajcie aby choć ze cztery, a do tego ze dwa sery dla kogucika! Kukuryku! Oj, zieleni się, zieleni, młoda trawka tuż przy ziemi, kukuryku, kukuryku, już i pełno jest w koszyku dla kogucika! Kukuryku! 101 W święta najczęściej spotykamy się całą rodziną przy wielkanoc- nym śniadaniu. Możesz pomóc swoim rodzicom w przygotowywaniu stołu. Musisz jednak dostosować się do obowiązujących zasad. Jeżeli śniadanie składa się z kilku dań, to do każdego należy podać oddzielne sztućce. Układa się je po bokach talerza. Z lewej jego strony kładziemy widelce, a z prawej – łyżkę do zupy i noże w kolejności ich użycia (jeśli zaczynamy od zupy, to bliżej talerza leży nóż, a potem łyżka). Widelczyk i łyżeczkę do deseru kładziemy zawsze nad talerzem. Bardzo ważna jest piękna dekoracja stołu: obrus, serwetki, świeczki, świeże kwiaty. Stół możesz ozdabiać według własnej fantazji, na przy- kład wykorzystać muszelki, kolorowe piórka, koraliki, liście. Wielkanocny stół powinien mieć świąteczne akcenty. Możesz położyć na nim pisanki z przepiórczych jajek, bazie, palemki, malutkie kurczaczki. Przygotuj też wizytówki i karty dań. 102 1. Ułóż karty dań na świąteczne śniadanie i obiad. Pamiętaj o przystawce i deserze. ŚNIADANIE OBIAD 103 1. Dokończ opowieść warszawskiej syrenki (podręcznik, cz. 2, str. 86–87). W dawnych czasach żyłam w małej zatoczce wiślanej nieopodal grodu, który dzisiaj jest stolicą Polski. Śpiewałam ludziom, żeby osłodzić i umi- lić im życie. Pewnego dnia 104 1. Na podstawie „Legendy o warszawskiej syrence (podręcznik, cz. 2, str. 86–87) opisz wygląd syrenki. 2. Wymyśl i napisz plan porwania syrenki. 1. Należy poczekać na noc, kiedy będzie pełnia księżyca. 105 1. Na podstawie „Legendy o złotej kaczce” (podręcznik, cz. 2, str. 88–91) napisz, co robił szewczyk w dniu, w którym miał pozbyć się wszystkich dukatów. Zapisz, ile kosztowała każda z przyjemności, którą sobie sprawił. Oblicz, ile dukatów wydał tego dnia. Na co szewczyk wydał pieniądze? koszIlteowtoało? 2. Przepisz z legendy zdanie będące jej morałem. 106 KĄCIK PRZYPOMNIEŃ Wczoraj otrzymałem nagrodę. RZ Nie mogłem powstrzymać się od okazania radości. Trzymałem w ręku puchar i cieszyłem się, że mogę go zatrzymać nazawsze. trzymać, powstrzymać, zatrzymać, otrzymać 1. Ułóż krótkie opowiadanie z wyrazami z ramki. ujrzała, spojrzała, przyjrzała się, zajrzała Od przybytku głowa nie boli – im więcej mamy i umiemy, tym lepiej. 107 1. Dokończ sprawozdanie z pokonania Bazyliszka, które pojawiło się na Rynku Starego Miasta po zgładzeniu potwora. Do mieszkańców Warszawy Wczoraj przed południem jeden ze z miejskiego udał się do zrujnowanej , w której straszył . Śmiałek był zaopatrzony w . W podziemiach kamienicy spotkał potwora. Bazyliszek 108 1. Zapisz rady Mędrca, jak pokonać Bazyliszka (podręcznik, cz. 2, str. 92–93). 2. Ponumeruj zdania zgodnie z kolejnością wydarzeń w legendzie o Bazyliszku (podręcznik, cz. 2, str. 92–93). W kamienicy Bazyliszka ginie dwoje dzieci lekarza. Przedstawiciele rady udają się do Mędrca z prośbą o pomoc. Zostaje zwołana rada, która ma wymyślić, jak pokonać potwora. Potwór Bazyliszek straszy w zrujnowanej kamienicy. Skazaniec z miejskiego więzienia idzie do Bazyliszka. Mędrzec doradza, żeby do Bazyliszka wysłać śmiałka ze zwierciadłem. Śmiałek wychodzi, niosąc martwego potwora. Mieszczanie zgromadzeni przed kamienicą słyszą krzyki dochodzące z ruin. 109 Puszka Pandory A kto to była Pandora? Zapewne o tym nie wiecie. Była to pani bardzo niemądra gdzieś w starożytnym świecie. Bogowie dali jej skrzynkę nazwaną puszką Pandory, w której zamknęli straszne paskudztwa: smutki, choroby i zmory. Ref.: Puszka Pandory, puszka Pandory – przez nią te grypy i złe humory, pała w dzienniku i w zeszycie! Popatrz, Pandoro, jakie mam życie! Pandora była ciekawa, co w tej skrzynce schowano, i nos wsadziła, by samej sprawdzić, chociaż ją przestrzegano. Ref.: Puszka Pandory... Wymknęły się okropności z tej puszki pani Pandory, żeby nas dręczyć, żeby nas męczyć, wymyślać nam horrory. Ref.: Puszka Pandory... Halina Cenarska 110 1. Z puszki Pandory wyfrunął psotny duch i narobił zamieszania w nutach. Otocz kółkiem przykłady z błędami. 2. Z czterech poniższych zdań tylko jedno jest poprawne. Znajdź je i podkreśl. Dynamika dotyczy szybkości wykonywanego utworu. Metrum wskazuje, na ile liczy się utwór. Tempo określa głośność utworu. Staccato to łączenie dźwięków w melodię. 111 1. Napisz, kim był Achilles i co było jego słabą stroną (podręcznik, cz. 2, str. 84). 2. Dokończ zdanie. Powiedzenie pięta Achillesa oznacza 3. Napisz, jakie są Twoje mocne i słabe strony. A może masz tylko mocne? MOJE MOCNE STRONY MOJE SŁABE STRONY 112 1. Uzupełnij tekst o Syzyfie (podręcznik, cz. 2, str. 85). Syzyf był przez greckich bogów. Był bardzo Bywał na ucztach na górze Naraził się bogom Po śmierci wymierzono mu karę: Niestety, ilekroć zbliżał sie do szczytu 2. Wymyśl i opisz zajęcia, o których można powiedzieć, że są syzyfową pracą. 113 SPRAWDZAM SIEBIE 1. Rozszyfruj wyrazy i napisz z nimi zdania. Ortograficzne łamanie głowy 114 Najwyższy czas – najwyższa pora na coś. 115 1. Uzupełnij zdania brakującymi wyrazami z ż lub rz. Ze wszystkich zwierząt najdłuższą szyję ma . Wisła jest najdłuższą w Polsce. Krety pod ziemią kopią długie . W Białowieży największymi zwierzętami są . Marysia z Zosią siedzą w klasie w jednej ławce i są najlepszymi . 2. Napisz kilka zdań, w których wykorzystasz jak najwięcej wyrazów z ó i u. Trafić jak kulą w płot – powiedzieć coś nie na temat lub zrobić coś niewłaściwie. 116 KSIĄŻKA W świątek, piątek i niedzielę, nawet rankiem, gdy się zbudzę, książka jest mym przyjacielem, z którym nigdy się nie nudzę. Ref.: Książka – czarodziejska księga, w niej magiczna jest potęga, ona zdania i wyrazy zmienia w ludzi i obrazy! Każda głoska i litera świat fantazji nam otwiera, i w pamięci każdej głowy kręci film komputerowy! Po południu i wieczorem, kiedy szaro, nieciekawie, kolorową książkę biorę i śnię z książką sny na jawie! Ref.: Książka – czarodziejska księga... Ciemną nocą, gdy śpię mocno, nawiedzają moją głowę, fantastyczne i bajeczne, kolorowe sny książkowe! Ref.: Książka – czarodziejska księga... Stanisław Karaszewski 117 PISMO Zanim ludzie wymyślili pismo, starali się zapamiętywać różne informacje. Niestety, z upływem czasu wciąż ich przybywało i coraz trudniej było przechowywać je w pamięci. Ludzie chcieli utrwalać waż- ne wydarzenia, obserwacje, wiadomości, dlatego wynaleziono pismo obrazkowe. Po wielu wiekach różne grupy ludzi wymyśliły znaki umowne – litery, które odpowiadały konkretnym dźwiękom języka. Przed wynalezieniem papieru pisano właściwie na wszystkim, np. na glinianych tabliczkach, bambusie, kościach zwierzęcych. Staro- żytni Egipcjanie robili materiał piśmienniczy z rośliny zwanej papirusem. Papirus 118 Potem wynaleziono pergamin – materiał sporządzany ze skóry owiec, koźląt lub cieląt. Skóry były myte, moczone w wodzie wapiennej, oskrobywane do czysta. Wszystko po to, żeby osiągnąć gładką płaszczyznę do pisania. Księga napisana ręcznie Utwór muzyczny napisany ręcznie Wynalezienie papieru zawdzięczamy Chińczykom. Najlepszy pa- pier otrzymuje się z roślin o dużej zawartości celulozy we włóknach (głównie z drzew iglastych) lub ze szmat z materiałów naturalnych (np. bawełny lub lnu). Dzięki papierowi pisanie i drukowanie stało się szybsze, łatwiejsze i tańsze. Chińskie pismo Fabryka papieru 119 PISANIE KSIĄŻKI NIE MUSI BYĆ TRUDNE Oczywiście, najważniejszy jest pomysł. Potem należy przelać go na papier. Żeby sobie z tym poradzić i nie robić błędów, trzeba znać kilka podstawowych zasad. 1. Zanim zaczniemy pisać, dobrze jest sporządzić plan tekstu, który ma powstać. 2. Kiedy mamy już plan, przystępujemy do pisania poszczególnych części. 3. Tekst musi być podzielony na akapity. Akapit to wydzielona graficznie część (rozpoczynana od nowego wersu i wcięcia). Akapit zawiera jedną myśl, jeden temat. Kiedy zmieniamy temat wypowiedzi, powinniśmy zacząć nowy akapit. 4. Trzeba dbać o to, żeby nie używać wciąż tych samych słów. Jeśli brakuje nam wyrazów, zajrzyjmy do słownika. 5. Kiedy tekst jest już gotowy, koniecznie trzeba go przeczytać, aby wprowadzić poprawki i udoskonalenia. Robią to nawet najwięksi pisarze. Ludzie napisali bardzo dużo książek. Zanim więc zabierzecie się do pisania własnych, warto trochę poczytać. 120 1. Wyobraź sobie, że jesteś pisarzem. Wymyśl tytuł swojej książki i zaprojektuj do niej okładkę. Nie zapomnij napisać na niej imienia i nazwiska autora. 121 Książki i czasopisma są gromadzone w bibliotekach. Część z nich moż- na wypożyczyć do domu, inne – rzadsze i cenniejsze – można przeczy- tać tylko na miejscu, w czytelni. Książek i czasopism jest w bibliotece bardzo dużo. Żeby łatwiej było się zorientować, gdzie co stoi, książki są ustawiane na półkach według alfabetu. W dodatku są one podzielone na działy, np. na jednym regale stoją SŁOWNIKI, na innym LITERATURA MŁODZIEŻOWA, na jeszcze innym ATLASY GEOGRAFICZNE i tak dalej. Każda książka opatrzona jest sygnaturą, to znaczy ma swój numer. Żeby móc korzystać z biblioteki, trzeba założyć sobie kartę czytelnika. 122 Kiedy szukamy jakiejś książki, powinniśmy skorzystać z katalogu. Są w nim karty z tytułami książek, nazwiskami autorów i sygnaturami. Możemy szukać książki: • w katalogu alfabetycznym, jeśli znamy nazwisko autora (np. szukamy pod literą B „Wierszy” Jana Brzechwy), • w katalogu tematycznym, jeśli nie znamy nazwiska autora książki, ale znamy jej tytuł lub wiemy, na jaki jest temat (np. w dziale PRZYRODA znajdziemy książkę „Ty i twój pies”). Kiedy odnajdziemy już kartę książki, którą chcemy wypożyczyć, musimy wypisać rewers. W rewersie wpisujemy nasze imię i nazwisko, a także: tytuł książki, nazwisko autora i sygnaturę. Nowoczesne biblioteki są skomputeryzowane. Katalog papierowy został w nich zastąpiony komputerowym. Taką biblioteką jest Biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego. Rewers – druk zamówienia książki wypełniany przez czytelnika. Biblioteka Uniwerytetu Warszawskiego Siedzieć jak na szpilkach – niecierpliwić się, niepokoić się. 123 1. Z rozrzuconych wyrazów ułóż i zapisz tytuły książek. Do każdego tytułu dopasuj imię i nazwisko autora. Nasza pana Dzieci Bullerbyn mama z Akademia Astronoma Kleksa Dzieci Czarodziejka Jan Brzechwa Wanda Chotomska Astrid Lindgren Joanna Papuzińska To warto wiedzieć! W tytułach książek stosujemy wielką literę i cudzysłów, np.: „Mikołajek i inne chłopaki”, „O psie, który jeździł koleją”, „Szaleńczaki”. 124 1. Biblioteka to miejsce, w którym książki stojące na półkach czekają na czytelników. Jak nazywają się miejsca, gdzie zgromadzone są nagrania muzyczne? Rozwiąż zagadkę. Zapis nutowy ma bardzo długą historię. Najstarsze przykłady nut liczą około 4000 lat i pochodzą z Babilonu. Niestety, do dziś nie udało się ich odczytać. Powiodło się natomiast odczytanie zapisu muzycznego starożytnych Greków. Opierał się on na literach alfabetu rysowanych w różnych pozycjach, na przykład: Dzisiejsza pięciolinia powstała w XIII wieku. Dzięki niej możemy usłyszeć, jak brzmiała muzyka sprzed ośmiuset lat. Nuty wyglądały wówczas inaczej niż obecnie. Nosiły nazwę NEUMY (nazwa ta pochodzi z języka greckiego), a pisane były tylko przez wtajemniczonych, bo była to bardzo trudna sztuka. 2. Uporządkuj wartość nut od najkrótszej do najdłuższej i wpisz w kratki. 125 1. W jakiej książce znajdziesz następujące informacje? Zakreśl prawidłowe odpowiedzi. Informacje o budowie ptaka można znaleźć: w książce przyrodniczej. w encyklopedii, w książce historycznej, Informacje o Kazimierzu Wielkim można znaleźć: w encyklopedii, w książce historycznej, w książce przyrodniczej. Informacje o tym, gdzie w Polsce jest węgiel, można znaleźć: w zbiorze wierszy, w atlasie, w książce geograficznej. 2. Podkreśl nazwy swoich ulubionych gatunków książek. komiksy, przygodowe, biograficzne, historyczne, encyklopedie, sensacyjne, przyrodnicze, podręczniki, przewodniki 3. Obok każdego tytułu napisz, jaki to gatunek książki. „Życie Kazimierza Wielkiego” „Przygody Koziołka Matołka” „O psie, który jeździł koleją” „Od A do Z” „Zwiedzamy Warszawę” „Las jesienią” 126 1. Zapisz litery polskiego alfabetu, od A do Z. 2. Przepisz tytuły książek w kolejności alfabetycznej. „Wakacje Mikołajka’, „Doktor Dolittle”, „Karolcia”, „Awantura o Basię”, „Mały Książę”, „Harry Potter” 3. Dlaczego warto czytać książki? Wspólnie porozmawiajcie o tym w klasie i zapiszcie kilka propozycji odpowiedzi. 127 1. Na podstawie tekstu z podręcznika (cz. 2, str. 105–107) zapisz nazwy zawodów związanych z powstawaniem książki. 2. Zabaw się w korektora i popraw poniższy tekst. dzisiaj był niesamowity dzień Po pierwsze: przyszedł do nas prawdziwy poeta, a po drugie: przekonałam się że Adam jest fajnym chłopakiem. Na poCzątku było mi okropnie Przykro, kiedy dowiedziałam się, że mnie oszukiwał. To nie on był autorem wierszy które wysyłał do mnie od dwóch tygodni, tylko pan Janek Jednak sTać go było na odwagę i powiedział wszystkim prawdę. Każdy może zrobić coś głupiego ale nie każdy potrafi się do tego przyznać. Szkoda mi Adama, przez cały dzień był taki smutny. Juto mu powiem, że nie musi umieć pisać wierszy – i tak go bardzo lubię. 128 KĄCIK PRZYPOMNIEŃ Pisz ż, gdy wymienia się na g: Pisz ż, gdy wymienia się na h: książka – księga; drużynowy – druh. ważyć – waga. Pisz ż, gdy wymienia się na dz: Pisz ż, gdy wymienia się na z: księża – ksiądz. mażę – mazać; zamrażarka – mróz. Pisz ż, gdy wymienia się na ź: zagrożenie – groźny. Pisz ż, gdy wymienia się na s: książę – księstwo; ż mężny – męski. 1. Pamiętając o zasadach pisowni z rz i ż, wpisz w wyrazy brakujące litery. Mama Oli mie......y materiał, z którego chce uszyć obrus. Znowu wylałeś herbatę. Bądź bardziej uwa......ny! To było fascynujące p......edstawienie. Nasza dru......yna wygrała wczoraj mecz. Tomek zjadł za dużo ciastek i teraz boli go b......uch. Ta spódnica jest dla ciebie za szeroka. Przymierz wę......szą. Papuga w klatce trzepotała sk......ydłami. Du......y garnek zupy stał w kuchni na stole. 129 1. Uzupełnij informacje o Twojej ulubionej książce. Moja ulubiona książka Tytuł Autor 2. Przepisz fragment Twojej ulubionej książki. Zacznij od inicjału. 130 1. Napisz kilka zdań o autorze Twojej ulubionej książki. Te informacje znajdziesz w encyklopedii lub na stronach internetowych. 2. Napisz kilka zdań zachęcających koleżanki i kolegów do przeczytania Twojej ulubionej książki. 131 1. Na podstawie wywiadu z Tomaszem Trojanowskim (podręcznik, cz. 2, str. 100–101) napisz o pisarzu krótką notatkę. 2. Wymyśl i zapisz pytania do wywiadu z autorem Twojej ulubionej książki. 132 1. Na podstawie fragmentu książki „Kocie historie” (podręcznik, cz. 2, str. 102– 104) opisz i narysuj koty: Hermana i Zofię. HERMAN ZOFIA 133 KĄCIK PRZYPOMNIEŃ Wyrazy bliskoznaczne to wyrazy o podobnym znaczeniu, np.: kobieta – niewiasta, pani, kolega – kumpel, przyjaciel, towarzysz 1. Wybierz i zapisz wyrazy i zawiązki wyrazowe bliskoznaczne do podanych po lewej stronie. na czas tajny radować się fałszywy daleki sekretny odległy ukryty punktualnie oddalony podrobiony nie posiadać się z radości nielegalny we właściwym czasie nieprawdziwy szaleć z radości niejawny Szukać dziury w całym – złośliwie doszukiwać się problemów tam, gdzie ich nie ma. 134 1. Skorzystaj ze słownika wyrazów bliskoznacznych i dopisz do podanych wyrazów wyrazy bliskoznaczne. nieprawdopodobny – koszmarny – elastyczny – 1. W poniższych zdaniach zastąp przymiotnik fajny innym pzrymiotnikiem. Ania kupiła sobie (fajną) sukienkę. Kasia opowiedziała mi (fajną) historię. Wczoraj widziałem (fajny) (Fajnie) film. Marta to (fajna) , że przyszedłeś! koleżanka. Mieć czegoś po dziurki w nosie – mieć już dość czegoś. 135 1. Wpisz wyrazy o podanych znaczeniach. Zgaduj-zgadula ortograficzna z „rz” 1. Służy do czesania. 2. Inaczej: okropny, paskudny. 3. Wpływa do morza. 4. Rosną w lesie, zbiera się je jesienią. 5. Rosną na krzakach. Są czarne, białe lub czerwone. 2. Ułóż zagadki, których rozwiązaniem będą wyrazy z rz. 136 1. Według podanego wzoru dopisz wyrazy z rz wymiennym. lekarz, bo lekarski malarz, bo malarski 2. Napisz regułę ortograficzną, którą można zastosować do podanych wyrazów: trzymaj, grzyby, brzeg, krzewy. 3. Przepisz z tekstu „Lekarze” (podręcznik, cz. 2, str. 138–141) pięć wyrazów, do których odnosi się napisana przez Ciebie reguła. 4. Ułóż dwa zdania z dwoma wyrazami wybranymi spośród tych, które napisałeś powyżej. 137 SPRAWDZAM SIEBIE 1. Przyporządkuj nazwy roślin i zwierząt do odpowiedniego tomu „Encyklopedii przyrody”. jeż, wierzba, żyrafa, niedźwiedź, jabłoń, wilk, róża, bocian, antylopa, świerk, czapla, maliny, ogórki, truskawki, kogut, dudek, pies, pietruszka, goryl, sałata, foka TOM 1 TOM II A-F G-M TOM III TOM IV N-R S-Ż 138 2. Napisz imiona kilku Twoich koleżanek lub kolegów w kolejności alfabetycznej. 3. Uzupełnij wyrazy brakującymi literami: ż, rz. K yś p eżył niezwykłą p ygodę. Krysia jest kole anką Marysi, lubi ksią ki p yrodnicze i ółty kolor. And ej zjadł niedoj ałe po eczki i boli go b uch. 4. Zaznacz książkę, w której mógłbyś szukać informacji o kosmosie. ENCYKLOPEDIA SŁOWNIK ATLAS ENCYKLOPEDIA ZWIERZĄT ORTOGRAFICZNY POLSKI NAUKI Ó CH Ż 139 Panie redaktorze Ref.: Panie redaktorze, panie redaktorze, co nowego dzisiaj w tej gazecie jest? Jaki to artykuł zaciekawić może, o czym opowiada zamieszczony tekst? Wiadomości tutaj goszczą, i te dobre, i te złe. Jedne śmieszą, drugie złoszczą, ten, kto czyta, dużo wie! Jakiś pan sprzedaje pieska. Trzeci tydzień pada deszcz. Modna suknia znów niebieska. Pyszny jest w śmietanie leszcz. Ref.: Panie redaktorze... Informacje z pierwszej strony: Zbudowano nowy most. Rekordowe będą plony. Rośnie też energii koszt. Ktoś balonem świat przemierza. Koza zjadła wielki płot. Znów się chyli Krzywa Wieża. Wkrótce w kosmos nowy lot. Ref.: Panie redaktorze, panie redaktorze, ach, jakże wspaniała ta gazeta jest. Wiele artykułów zaciekawić może, masę niespodzianek niesie każdy tekst! Maria Witewska 140 Z papieru gazetowego można wydobyć różne dźwięki. Oto jest mała partytura na zespół grający na gazetach: miarowe stukanie palcem w wiszącą gazetę; lekkie pocieranie dwoma arkuszami o siebie (szelest); energiczne gniecenie wraz z pocieraniem o siebie; miarowe oddzieranie wąskich pasków; uderzanie o dłoń lub udo zrolowaną gazetą. 1. Napisz nazwy dwóch podanych znaków. 2. Odszyfruj dwa fragmenty ogłoszeń. 141 NASZA SZKOŁA TYGODNIK / NUMER 20/ 30 MAJA 1. Dokończ artykuły w gazecie „NASZA SZKOŁA”. Nasi dziadkowie też byli dziećmi Wczoraj w naszej szkole odbyła się niezywkła wystawa. Uczniowie klasy III b przynieśli zdjęcia swoich dziadków z okresu dzieciństwa. Wśród fotogra- fii było wiele naprawdę zabawnych. 142 ŚWINKA MORSKA ODNALEZIONA Po kilku dniach poszukiwań udało się odnaleźć świnkę morską – zwierzątko mieszkające w sali lekcyjnej klasy IV a okazało się AKTUALNOŚCI HUMOR W, 26 maja klasa VI c zorganizowała w naszej szkole z okazji Dnia Matki 143 ORTOGRAFICZNE PRZYPOMINANKI NAJŚWIEŻSZE WIADOMOŚCI Nieprawdopodobna historia wyda- Wczoraj w Warszawie odbył się rzyła się we wsi Maćkowo. Niespełna konkurs „Piszemy bezbłędnie”. Oma- roczne dziecko podczas przyjęcia wiano zasady pisowni wyrazów z ż. wyrecytowało zasady pisowni wy- Przypomniano, że wyrazy z ż pisze- razów z rz. Warto, żebyśmy je sobie my: także przypomnieli. KONKURS Niestety,nikt z czytelników nie przesłał prawidłowej odpowiedzi na pytanie konkursowe. Należało podać zasady pisowni z ó. Oto rozwiązanie naszego konkursu. 144 1. Wpisz brakujące litery. AKTUALNOŚCI PRZYGODA W LESIE AWANTURA W SKLEPIE W środę rano siedmioletni Janek P. wyr u szył sam do lasu. Wczoraj rano, w sklepie Postanowił nazbierać g rz yb ó w. osiedlowym „Nasz warz ywniak” Niestety, zg u bił się w lesie. miało miejsce prz ykre Bł ą dził między d rz ewami zdarz enie. Do sklepu wpdał do wieczora. Wreszczcie zasn ą ł głodny pies i porozbijał wszystkie w k rz ewach na ł ą ce. bu telki z sokiem, wywr ócił Zmarzni ę tego sk rz ynkę z marchewką i uciekł. i p rz estraszonego chłopca Właściciel sklepu potknął się znalazł w czawrtek rano jego o karton z pomidorami, pies, kt ó ry szukał go cały prz ewr ócił się i stukł sobie poprzedni dzień i podczas ok u lary. poszukiwań narobił szkód w osiedlowym sklepie Prognoza pogody wa rz ywnym. J u tro będzie silny mr ó z: -25 stopni Celcjusza. Spadnie śnieg. Bę dzie wiał silny wiatr. 145 1. Przygotuj projekt plakatu reklamującego Twoją szkołę lub klasę. REKLAMA 146 1. Skreśl wyrazy, które zniechęcają do kupna reklamowanych produktów, czyli są antyreklamą. Najskuteczniejszy odkurzacz rozrzuca śmieci błyskawicznie. Gazeta „Smak” – to najciekawsza gazeta. Czytając ją, natychmiast zasypiasz. Suszarka firmy „Lok” suszy i układa włosy, wciągając je do środka. Proszek „Róża” – usuwa wszystkie plamy, pozostawiając niezwykły zapach brudu. 2. Napisz po jednym zdaniu reklamującym dwa wybrane przez Ciebie przedmioty. 147 1. Na podstawie opowiadania „Polowanie na kaczkę” (podręcznik, cz. 2, str. 116-–111177))nnaappiisszz,,ccoozznnaacczzyyppoowwiieeddzzeenniieekkaacczzkkaaddzziieennnniikkaarrsskkaa.. 2. W poniższym tekście podkreśl nieprawdziwe informacje. W związku ze zmianą klimatu w Europie Środkowej meteorolodzy przewi- dują bardzo ciepłe zimy. Od grudnia do lutego będą się jednak zdarzały obfite opady niebieskiego śniegu. Jest to spowodowane zanieczyszczeniem środowi- ska. Musimy się również przygotować na silne wiatry i zamiecie. Już w marcu pojawią się w ogródkach działkowych pierwsze truskawki. 3. Napiszcie wspólnie w klasie krótki tekst dotyczący życia szkoły, zawierający kaczkę dziennikarską. 148

• ኀοቇαтр щ
• Стаξοтоб դθ ሴоσижоኑеч
  • Цօምፓτθφαሧу коцюζ иփεχеኤሓ ቴፓиςυ
  • ቆνе скифεхሔ осаኝιжእከ οслոгխኮ

Przejdź do zawartości Ile dni do matury?KontaktMoje kontoKoszyk Kursy WideoKursy E-bookKorepetycjeFiszkiNotatki i ZadaniaO NasBlog Ustrój RPPiotr Tomkowski2021-09-18T19:43:55+02:00 Zadania maturalne z WOSu Temat: Ustrój Rzeczpospolitej Polskiej Zadania pochodzą z oficjalnych arkuszy maturalnych CKE, które służyły przeprowadzaniu majowych egzaminów. Czteroznakowy kod zapisany przy każdym zadaniu wskazuje na jego pochodzenie: S/N – „stara”/”nowa” formuła; P/R – poziom podstawowy/rozszerzony; np. 08 – rok 2008. Zbiór zadań maturalnych w formie arkuszy, możesz pobrać >> TUTAJ <<. Zadanie 1. (SP05) Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej. Zaznacz, które zdania są prawdziwe, a które fałszywe, wpisując w odpowiednie miejsce w tabeli literę P (zdanie prawdziwe) lub F (zdanie fałszywe). a) Pierwszy krok prowadzący do powołania Rady Ministrów należy do Sejmu. b) Administracja publiczna składa się z dwóch segmentów administracji rządowej i administracji samorządowej. c) Prawo weta prezydenta wymaga kontrasygnaty premiera. d) Prezydent powołuje swoich przedstawicieli do KRRiT. e) Rada Ministrów może zostać odwołana przez prezydenta na skutek nieuchwalenia wotum zaufania przez Sejm. Zadanie 2. (SP05) Wymień pięć podmiotów, które w Polsce posiadają inicjatywę ustawodawczą. 1) Rada Ministrów (rząd) 2) Senat 3) Prezydent (RP) 4) grupa (co najmniej) 15 posłów (posłowie, komisje sejmowe) 5) grupa (co najmniej) 100 tys obywateli Zadanie 3. (SP05) Przeczytaj fragment Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 roku. Art. 167. 2. Dochodami jednostek samorządu terytorialnego są ich dochody własne oraz subwencje ogólne i dotacje celowe z budżetu państwa. Uzupełnij tabelę, wpisując w odpowiednie miejsca po jednym, spośród podanych niżej, zadań gminy, finansowanych z tych trzech źródeł: – prowadzenie szkół, – wydawanie dowodów osobistych, – utrzymanie garnizonu wojskowego, – obchody święta miasta. Zadanie 4. (SP06) Uporządkuj chronologicznie pełnienie funkcji Prezesa Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej przez następujące osoby: A) Waldemar Pawlak B) Tadeusz Mazowiecki C) Jan Olszewski D) Jan Krzysztof Bielecki B 2. D 3. C 4. A Zadanie 5. (SP06) Przyporządkuj zasadom państwa demokratycznego (1 – 4) odpowiadające im zapisy w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. (A – E). 1) Zasada suwerenności narodu 2) Zasada państwa prawa 3) Zasada podziału władzy 4) Zasada pluralizmu politycznego A) „Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na […] równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej.” B) „Rzeczpospolita Polska jest państwem jednolitym.” C) „Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność tworzenia i działania partii politycznych.” D) „Władza zwierzchnia w Rzeczypospolitej Polskiej należy do Narodu.” E) „Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa.” D 2. E 3. A 4. C Zadanie 6. (SP06) Wymień dwa sposoby bezpośredniego udziału w sprawowaniu władzy przez obywateli we współczesnym państwie demokratycznym. 1) referendum 2) veto ludowe Zadanie 7. (SP06) Wyjaśnij zalety ordynacji proporcjonalnej. Różne grupy społeczne posiadają swoją reprezentację polityczną w Sejmie i w Senacie, a więc na forum parlamentu poruszane są problemy wielu grup społecznych. Zadanie 8. (SP07) Jednym z elementów charakteryzujących państwo demokratyczne jest: A) kontrola wszystkich dziedzin życia społecznego. B) podporządkowanie instytucji społecznych władzy państwowej. C) swoboda zrzeszania się obywateli i działalności politycznej. D) wymuszenie zachowań oczekiwanych przez władze. C) swoboda zrzeszania się obywateli i działalności politycznej. Zadanie 9. (SP07) Nazwij trzy podstawowe funkcje Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej. A) ustrojodawcza B) ustawodawcza C) kontrolna Zadanie 10. (SP07) Przeczytaj tekst źródłowy. Na jego podstawie oraz wiedzy własnej wykonaj podane poniżej polecenia. Rząd potrzebuje wsparcia 231 posłów – przy założeniu, że na sali nikogo nie zabraknie. Policzmy. PO (133 posłów) i SLD (55) mówią premierowi Marcinkiewiczowi „nie”. PiS ma 154 posłów (plus Jacka Kurskiego, który rząd poprze), „za” będzie Mniejszość Niemiecka (2). Brakuje 74 głosów. W. Szacki, Kto poprze rząd PiS, „Gazeta Wyborcza”, 4 listopada 2005. A) Podaj, kto zgodnie z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej desygnuje szefa rządu. B) Napisz, czego dotyczy wniosek, który przedstawia sejmowi Prezes Rady Ministrów w ciągu 14 dni od powołania go przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. C) Podaj, jak określa się w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej przytoczoną w tekście liczbę 231 głosów. D) Napisz, co powinien zrobić Prezydent RP, gdy nie uda się powołać Rady Ministrów w procedurze „trzech kroków”. E) Rozwiń skróty nazw partii wymienionych w tekście. F) Napisz, na czyj wniosek Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej dokonuje zmian w składzie Rady Ministrów. A) Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej. B) Udzielenia Radzie Ministrów wotum zaufania w związku z przedstawionym Sejmowi programem działania tejże Rady. C) Bezwzględna większość głosów. D) Prezydent RP skraca kadencję Sejmu RP i zarządza nowe wybory. E) PiS – Prawo i Sprawiedliwość; PO – Platforma Obywatelska Rzeczypospolitej Polskiej [Platforma Obywatelska]; SLD – Sojusz Lewicy Demokratycznej F) Na wniosek Prezesa Rady Ministrów Zadanie 11. (SP08) Artykuł 3. Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej: „Rzeczpospolita jest państwem jednolitym” oznacza, że państwo polskie jest: A. federacją. B. konfederacją. C. jednolite wyznaniowo. D. państwem unitarnym. Zadanie 12. (SP08) W Polsce Trybunał Konstytucyjny składa się z sędziów wybieranych na 9-letnią kadencję. Organem, który dokonuje ich wyboru jest: A. Sejm. B. Senat. C. Krajowa Rada Sądownictwa. D. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej. Zadanie 13. (SP08) Do kompetencji Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej wobec władzy ustawodawczej w Polsce należy: A. mianowanie i odwoływanie pełnomocnych przedstawicieli Rzeczypospolitej Polskiej w innych państwach i przy organizacjach międzynarodowych. B. desygnowanie i powoływanie Prezesa Rady Ministrów. C. zwoływanie Rady Gabinetowej w sprawach szczególnej wagi. D. zwoływanie pierwszego posiedzenia nowo wybranych Sejmu i Senatu. D. zwoływanie pierwszego posiedzenia nowo wybranych Sejmu i Senatu. Zadanie 14. (SP08) Do podanych działań w procesie legislacyjnym w polskim parlamencie dobierz odpowiednią większość, wymaganą przy głosowaniu. Działania w procesie legislacyjnym: A. Odrzucenie poprawek Senatu B. Przełamanie veta prezydenckiego C. Przyjęcie ustawy przez Sejm Wymagana większość w głosowaniu: 1. Większość kwalifikowana 2. Większości bezwzględna 3. Większość zwykła 4. Większość proporcjonalna Zadanie 15. (SP08) Uzupełnij poniższe zdania dotyczące trybu wprowadzania zmiany Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. ustawy o zmianie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej może przedłożyć co najmniej 1/5 ustawowej liczby posłów lub Senat, lub A) …………….. 2. Jeżeli ustawa o zmianie Konstytucji dotyczy przepisów rozdziału I, II lub XII Konstytucji, wyżej wymienione podmioty mogą zażądać, w terminie 45 dni od dnia uchwalenia ustawy przez Senat, przeprowadzenia B) …………….. 3. Z wnioskiem w tej sprawie podmioty te zwracają się do C) …………….. A) Prezydent Rzeczypospolitej. B) referendum zatwierdzającego. C) Marszałka Sejmu. Zadanie 16. (SP08) Do podanych informacji dotyczących Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej dopisz odpowiednią jej funkcję. A. Jest podstawą systemu prawnego Rzeczypospolitej Polskiej. B. Zawiera zasady, które określają ustrój i strukturę państwa. C. Scala społeczeństwo, stanowiąc wyraz szerokiego konsensusu społecznego. A. Funkcja prawna B. Funkcja organizatorska C. Funkcja integracyjna Zadanie 17. (SP08) Uzupełnij poniższą tabelę, dotyczącą systematyki źródeł prawa powszechnie obowiązującego w Rzeczypospolitej Polskiej (zgodnie z art. 87. Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej). Wpisz brakujące informacje w odpowiednie miejsca tabeli. Zadanie 18. (SP08) Wskaż cztery cechy dobrej konstytucji, które wymienia autor w poniższym tekście. Chociaż nie ma idealnego wzorca, to jedne konstytucje działają lepiej, a inne gorzej. Stosunkowo niewiele konstytucji funkcjonuje dobrze i trwale. Udane konstytucje miały przeważnie cztery cechy. Po pierwsze, […] konstytucja powinna zawierać tylko najważniejsze reguły funkcjonowania państwa oraz stosunków między państwem a obywatelami. Konstytucja raczej nie powinna usiłować załatwiać jakichkolwiek konkretnych, nawet najważniejszych spraw, ma jedynie stwarzać mechanizm, który będzie służył możliwie najlepszemu rozwiązywaniu problemów i konfliktów w przyszłości. […] Co więcej, konstytucje często chronią społeczeństwa i ich spontaniczne instytucje przed nadmierną ingerencją ze strony władz państwowych. Wiąże się to z drugą cechą dobrej konstytucji, polegającą na tym, że […] tam, gdzie rozgraniczenie między społeczeństwem a państwem jest względnie wyraźne, konstytucje zazwyczaj nie regulują wszystkich stosunków społecznych, lecz tylko takie, które dotyczą organizacji władzy państwowej, styku państwa z obywatelami oraz tych sytuacji, w których obywatele znajdują się pod ochroną prawa. Konstytucje nie wkraczają więc tam w sferę moralności, wiary i religii, sztuki, kultury, wymiany dóbr i wartości między ludźmi oraz intymnych stosunków prywatnych. […] Po trzecie, dobra konstytucja nie jest manifestem ani programem politycznym lecz prawem. Istotą prawa jest to, że musi ono być przestrzegane, realizowane. Nie powinno więc w dobrej konstytucji być zbyt wiele deklaracji i obietnic bez pokrycia, nawet jeśli te obietnice dotyczyłyby, od dawna uznanych za słuszne i sprawiedliwe, roszczeń obywateli […]. I wreszcie, po czwarte, dobre konstytucje […] zakładają, że nawet po ogłoszeniu doskonałej konstytucji społeczeństwo nie stanie się rajem i będą w nim zawsze występować sprzeczne interesy oraz związane z nimi konflikty. Przyjmują do wiadomości, że ludzie nie są święci, że mają swoje potrzeby, ambicje oraz interesy, a do polityki i rządzenia nie zawsze garną się bezinteresownie. Przewidują, że sam lud może się pomylić, większość może podejmować decyzje nierozsądnie, kierować się emocjami lub egoizmem, naruszać interesy mniejszości. Źródło: Wiktor Osiatyński, Twoja konstytucja, Warszawa 1997 Cechy dobrej konstytucji: – konstytucja zawiera tylko najważniejsze reguły funkcjonowania państwa – przepisy w konstytucji nie naruszają sfery moralności obywateli – konstytucja jest obowiązującym prawem, nie zawiera wielu obietnic – przepisy konstytucyjne zapobiegają nadużyciom władzy Zadanie 19. (SP08) Na podstawie tekstu źródłowego sformułuj pięć problemów, które należałoby, zdaniem autora, rozstrzygnąć przed zmianą Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r. Przedstaw je własnymi słowami. W […] debacie konstytucyjnej […] najpierw należy przesądzić o tym, czy i co konkretnie w państwie wymaga zmiany, a dopiero w następnym etapie o tym, czy dla tych zmian potrzebna jest nowa Konstytucja i odmieniona aksjologia ustrojowa. Jest oczywiście o czym debatować. Wymieńmy dla przykładu te obszary: – kształt i rola samorządu terytorialnego: czy chcemy modelu konstytucyjnego opierającego się na szerokim władztwie samorządowym i domniemaniu kompetencji wspólnot terytorialnych, a więc modelu subsydiarności państwa […], czy […] koncepcji centralistycznej, a więc koncepcji mocnego państwa, a ściślej mocnej władzy centralnej; […] – zakres, intensywność, skala gwarancji socjalnych wobec obywateli: czy chcemy państwa silniej preferującego wartości solidaryzmu społecznego […], czy państwa – mniej opiekuńczego, ale bardziej efektywnego gospodarczo, akcentującego silniej wolność indywidualną, w tym wartość wolności gospodarczej; […] – w jaki sposób reformować system wymiaru sprawiedliwości: czy jesteśmy gotowi na to, by kosztem większej efektywności sądów ograniczyć dostępność drogi sądowej (na rzecz procedur administracyjnych) i instancyjność postępowań; – reforma systemu opieki zdrowotnej i zakres gwarancji świadczeń publicznej służby zdrowia: czy w imię konsekwentnego solidaryzmu społecznego chcemy […] fikcję „dostępności wszystkiego”, czy […] określimy w sposób realistyczny progi dostępności świadczeń, zdecydujemy się na ich częściową odpłatność i wyznaczymy granice możliwości publicznego systemu ubezpieczeń; – model edukacji na poziomie szkół wyższych: czy chcemy zasady nieodpłatności kształcenia w publicznych szkołach wyższych, czy […] zdecydujemy się na powszechną odpłatność z rozwiniętym powszechnym systemem stypendialnym dla osób mniej zamożnych. To oczywiście niektóre tylko z wielkich pytań, na jakie powinniśmy odpowiedzieć zanim zechcemy reformować konstytucję. Źródło: Wykład prof. Marka Safjana Konstytucja, sprawiedliwość i prawo. Wygłoszony w Fundacji im. Stefana Batorego 16 maja 2006 roku. Problemy wymagające rozstrzygnięcia: – model ustroju państwa – państwo scentralizowane czy zdecentralizowane – zakres świadczeń socjalnych – państwo bardziej lub mniej opiekuńcze – dostępność drogi sądowej – rozszerzenie czy jej ograniczenie na rzecz postępowania administracyjnego – bezpłatna czy częściowo odpłatna opieka zdrowotna – płatne czy bezpłatne szkolnictwo wyższe Zadanie 20. (SP08) Zapoznaj się z zamieszczonymi poniżej wykresami i wykonaj polecenia. Wykres 1. Wykres 2. Ostatnio sporo się dyskutuje o propozycjach, których wprowadzenie w życie zmieniłoby zasady funkcjonowania naszego systemu politycznego. O każdej z poniższych propozycji proszę powiedzieć, czy popiera Pan(i) wprowadzenie jej w życie, czy też nie. Czy popiera Pan(i): a) Napisz, które wskazanie respondentów dotyczące zlikwidowania Senatu w Polsce uległo największej zmianie w roku 2004 w stosunku do roku 2002. W odpowiedzi uwzględnij dane liczbowe z wykresów. b) Podaj nazwę konstytucyjnej zasady prawa wyborczego do polskiego Sejmu, która musiałaby ulec zmianie, gdyby wprowadzono proponowane w sondażu rozwiązanie. c) Napisz, jaki model parlamentu obowiązywałby w Polsce oraz ilu posłów liczyłby parlament, gdyby zostały wprowadzone proponowane w sondażu zmiany. a) Największej zmianie uległo wskazanie respondentów zdecydowanie twierdzących, że należy zlikwidować Senat (wskazanie „zdecydowanie tak”). Zwiększyło się ono z 21% do 33%. b) Zasada wyborów proporcjonalnych c) Model parlamentu: jednoizbowy; Liczba posłów: 230. Zadanie 21. (SP08) Napisz list do gazety, w którym wyjaśniasz, jaką rolę odgrywa konstytucja w państwie i społeczeństwie. Wskaż dwie mocne i dwie słabe strony obecnie obowiązującej w Polsce konstytucji. Uzasadnij swoje opinie. Podaj dwie propozycje zmian zasad ustrojowych w polskiej ustawie zasadniczej i argumenty, które przemawiają za ich wprowadzeniem. Wykorzystaj informacje zawarte w zadaniach 24 – 27. Warszawa, r. Redakcja „Gazety Naszej” w Warszawie Szanowna Redakcjo, Wprowadzenie zmian w polskiej Konstytucji obowiązującej od 1997 r. jest częstym tematem artykułów prasowych w Polsce. Chciałbym także zabrać głos w tej sprawie, przyczyniając się być może do podjęcia szerszej dyskusji na ten temat na łamach Waszej gazety. Konstytucja stanowi podstawę całego systemu prawno – politycznego państwa. Jest najważniejszym źródłem powszechnie obowiązującego prawa. Reguluje stosunki polityczne, społeczne i gospodarcze w państwie. Definiuje strukturę i kompetencje władz, określa prawa przysługujące obywatelom. Wyznacza też cele, które chce realizować państwo. W ten sposób kształtuje otaczającą nas rzeczywistość i zapobiega chaosowi prawnemu i politycznemu w kraju. Pomaga w integrowaniu się społeczeństwa wokół zasad w niej zawartych. Stymuluje identyfikację obywateli z państwem. Prowadzi do zwiększenia zainteresowania obywateli życiem publicznym oraz udziału w kształtowaniu polityki państwa. Należy pamiętać, że dla urzeczywistnienia tego zadania duże znaczenie ma to, aby była ona wyrazem szerokiego porozumienia społecznego. Konstytucja powinna być trwała, dlatego jej zmiana jest znacznie trudniejsza niż uchwalenie ustawy zwykłej. W obecnej sytuacji politycznej jest wreszcie możliwość i chęć polityczna do zmiany polskiej ustawy zasadniczej, które wynikają zapewne z troski o usprawnienie funkcjonowania państwa. Powołując się na badania przeprowadzone przez CBOS w 2002 r. (Polacy o konstytucji i likwidacji Senatu. Komunikat z badań.), z których jednoznacznie wynika, że większość badanych opowiada się za zmianami w konstytucji (52% uważa, że należy wprowadzić do niej zmiany). Również ja jestem tego samego zdania, że w obowiązującej obecnie w Polsce konstytucji należy wprowadzić istotne zmiany ustrojowe. Zgadzam się z niektórymi propozycjami profesora Marka Safiana zawartymi w wykładzie wygłoszonym w maju 2006 r. w Fundacji im. Stefana Batorego, szczególnie dotyczącymi wprowadzenia częściowej odpłatności za świadczenia medyczne i szkolnictwo wyższe. Zasady funkcjonowania naszego państwa regulowane obecną konstytucją pozostawiają wiele do życzenia. Niewątpliwie słabą stroną polskiej ustawy zasadniczej jest niejednoznaczne określenie kompetencji Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej i Prezesa Rady Ministrów w dziedzinie polityki zagranicznej. Jasne rozgraniczenie kompetencji obydwu organów władzy wykonawczej poprawi wizerunek Polski na arenie międzynarodowej. Unikniemy chociażby sytuacji, w których od wielu miesięcy nieobsadzone pozostają stanowiska ambasadorów, czy też podwójnej reprezentacji państwa polskiego na spotkaniach międzynarodowych, do której doszło, np. na Szczycie Unii Europejskiej w Lizbonie. Spory kompetencyjne, których jesteśmy świadkami, szczególnie od momentu utworzenia, jesienią 2007 r., nowego rządu, prowadzą często do nieporozumień mających bardzo niekorzystny wpływ na międzynarodowy wizerunek Polski. Kolejną słabą stroną polskiej Konstytucji są zasady organizacji władzy ustawodawczej, które w efekcie prowadzą do nadreprezentacji społeczeństwa. Uważam, że istnienie dwuizbowego parlamentu w obecnym kształcie jest niepotrzebną biurokratyzacją państwa. Podobnie jak badani przez CBOS w 2004 r., uważam, że skład niższej izby parlamentu, czyli Sejmu, należałoby zmniejszyć o połowę. Reprezentacja 230 posłów wystarczyłaby w zupełności do prac związanych z działalnością ustawodawczą. Ograniczyłoby to znacznie wydatki związane z funkcjonowaniem parlamentu, a także usprawniło jego działanie. Istnienie drugiej izby parlamentu w obecnym kształcie wymaga również zastanowienia. Senatorowie nie mają realnej władzy. Ich praca tylko przedłuża proces ustawodawczy. Często nie wprowadzają znaczących poprawek do ustaw przekazywanych im do rozpatrzenia przez Sejm. Ponadto kandydaci, którzy startują w wyborach do Senatu, to często osoby „zesłane” na polityczną emeryturę przez własne partie polityczne. Aby uniknąć takiej sytuacji, można by przekształcić Senat w reprezentację organów samorządu terytorialnego (np. samorządów wojewódzkich), wzorowaną na niemieckim Bundesracie. Ograniczałoby to koszty związane z wyborami oraz usprawniłoby działanie Sejmu. Ponadto zmiana reprezentacji Senatu na reprezentację samorządu terytorialnego doprowadziłoby do wzrostu znaczenia środowisk lokalnych w polityce państwa. Kolejna moja propozycja zmiany zasad ustrojowych w polskiej Konstytucji dotyczy ordynacji wyborczej do Sejmu, która według mnie, powinna być większościowa, a nie proporcjonalna. Wybieranie określonych kandydatów, a nie głosowanie na listy partyjne, prawdopodobnie bardziej związałoby kandydata ze swoimi wyborcami, ponadto mogłoby znacznie ograniczyć kandydowanie do Sejmu osób o niskiej reputacji moralnej, a także tych, wobec których toczą się postępowania karne lub został orzeczony wyrok sądowy. Proponowane przeze mnie zmiany w obecnej konstytucji są niezbędne dla sprawnego funkcjonowania państwa. Są jednak także zasady, które nie wymagają zmian. Niewątpliwie mocną stroną obecnej konstytucji jest brak znaczących sporów kompetencyjnych między władzą ustawodawczą a wykonawczą, co wynika, moim zdaniem, z bardzo precyzyjnych zapisów konstytucyjnych, niebudzących wątpliwości, co do zakresu kompetencji poszczególnych rodzajów władzy. Uważam również, że zaletą obecnie obowiązującej konstytucji są także jasne reguły i zasady powoływania premiera i rządu. Konstytucja określa wszystkie możliwe warianty konstruowania Rady Ministrów, przyznając inicjatywę w tym zakresie zarówno Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej, jak i Sejmowi. Umożliwia to szybkie i sprawne powoływanie nowego premiera i rządu. Istotna jest także możliwość zastosowania procedury konstruktywnego wotum nieufności , dzięki czemu zapobiega się paraliżowi władzy wykonawczej. Podsumowując: uważam, że ze względu na niejasność oraz nieprecyzyjność wielu artykułów Konstytucji, które powodują częste spory polityczne, należy wprowadzić do obecnie obowiązującej w Polsce ustawy zasadniczej istotne zmiany zasad ustrojowych. Jak wiadomo uchwalona w 1997 roku Konstytucja była od początku wyrazem kompromisu zawartego przez różne opcje polityczne. Dlatego też w celu usprawnienia funkcjonowania państwa wymaga ona niezbędnych poprawek. Z poważaniem, XXXYYYY Zadanie 22. (SP09) Na podstawie fragmentu Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i własnej wiedzy wykonaj polecenia. W trosce o byt i przyszłość naszej Ojczyzny, odzyskawszy w 1989 roku możliwość suwerennego i demokratycznego stanowienia o Jej losie, my, Naród Polski – wszyscy obywatele Rzeczypospolitej, zarówno wierzący w Boga będącego źródłem prawdy, sprawiedliwości, dobra i piękna, jak i nie podzielający tej wiary […], ustanawiamy Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej jako prawa podstawowe dla państwa oparte na poszanowaniu wolności i sprawiedliwości, współdziałaniu władz, dialogu społecznym oraz na zasadzie pomocniczości umacniającej uprawnienia obywateli i ich wspólnot. […] a) Podaj nazwę, jaką określa się zamieszczony powyżej fragment Konstytucji. b) Zaznacz jedną prawidłową odpowiedź. Użyte w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej określenie my, Naród Polski – wszyscy obywatele Rzeczypospolitej nawiązuje do: A. antropologicznej koncepcji narodu. B. normatywnej koncepcji narodu. C. politycznej koncepcji narodu. a) Preambuła/ wstęp do konstytucji b) C. politycznej koncepcji narodu. Zadanie 23. (SP09) Na podstawie fragmentu tekstu Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i własnej wiedzy rozstrzygnij, które zdania są prawdziwe, a które fałszywe. Wpisz w tabeli Prawda (zdanie prawdziwe) lub Fałsz (zdanie fałszywe). Art. 235. 1. Projekt ustawy o zmianie Konstytucji może przedłożyć co najmniej 1/5 ustawowej liczby posłów, Senat lub Prezydent Rzeczypospolitej. 2. Zmiana Konstytucji następuje w drodze ustawy uchwalonej w jednakowym brzmieniu przez Sejm i następnie w terminie nie dłuższym niż 60 dni przez Senat. […] 4. Ustawę o zmianie Konstytucji uchwala Sejm większością co najmniej 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów oraz Senat bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów. […] 6. Jeżeli ustawa o zmianie Konstytucji dotyczy przepisów rozdziału I, II lub XII, podmioty określone w ust. 1 mogą zażądać, w terminie 45 dni od dnia uchwalenia ustawy przez Senat, przeprowadzenia referendum zatwierdzającego. A. Projekt ustawy o zmianie Konstytucji może przedłożyć co najmniej 92 posłów. B. Każda zmiana Konstytucji musi być zatwierdzona w referendum konstytucyjnym. C. Senat może zażądać przeprowadzenia referendum zatwierdzającego, jeżeli ustawa o zmianie Konstytucji dotyczy przepisów rozdziału II Konstytucji. D. Rada Ministrów nie posiada inicjatywy ustawodawczej w sprawie zmiany Konstytucji. E. Sejm uchwala ustawę o zmianie Konstytucji bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. A. Prawda B. Fałsz C. Prawda D. Prawda E. Fałsz Zadanie 24. (SP09) Przeczytaj fragment Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i wykonaj polecenia. Art. 154. 1. Prezydent Rzeczypospolitej desygnuje Prezesa Rady Ministrów, który proponuje skład Rady Ministrów. Prezydent Rzeczypospolitej powołuje Prezesa Rady Ministrów wraz z pozostałymi członkami Rady Ministrów […] i odbiera przysięgę od członków nowo powołanej Rady Ministrów. […] […] 3. W razie niepowołania Rady Ministrów w trybie ust. 1 lub nieudzielenia jej wotum zaufania w trybie ust. 2 Sejm […] wybiera Prezesa Rady Ministrów oraz proponowanych przez niego członków Rady Ministrów bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Prezydent Rzeczypospolitej powołuje tak wybraną Radę Ministrów i odbiera przysięgę od jej członków. Art. 155. 1. W razie niepowołania Rady Ministrów w trybie art. 154 ust. 3 Prezydent Rzeczypospolitej w ciągu 14 dni powołuje Prezesa Rady Ministrów i na jego wniosek pozostałych członków Rady Ministrów oraz odbiera od nich przysięgę. […] 2. W razie nieudzielenia Radzie Ministrów wotum zaufania w trybie określonym w ust. 1 Prezydent Rzeczypospolitej skraca kadencję Sejmu i zarządza wybory. a) Powyższe przepisy Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej przedstawiają procedurę tzw. „trzech kroków” powoływania rządu. Napisz, w którym kroku Prezydent Rzeczypospolitej desygnuje Prezesa Rady Ministrów. b) Wymień dwa uprawnienia przysługujące Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej w kroku drugim i trzecim. a) Krok pierwszy b) Możliwe odpowiedzi: 1. Powołanie Prezesa Rady Ministrów. 2. Odebranie przysięgi od nowo powołanej Rady Ministrów. lub 1. Powołanie Prezesa Rady Ministrów i pozostałych członków Rady Ministrów. 2. Odebranie przysięgi od nowo powołanej Rady Ministrów. Zadanie 25. (SP09) W poniższych przepisach Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej określone są trzy funkcje sejmu. Dopasuj, do podanych artykułów właściwą funkcję sejmu. Art. 120. Sejm uchwala ustawy zwykłą większością g łosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, chyba że Konstytucja przewiduje inną większość. W tym samym trybie Sejm podejmuje uchwały, jeżeli ustawa lub uchwała Sejmu nie stanowi inaczej. Art. 209. 1. Rzecznik Praw Obywatelskich jest powoływany przez Sejm za zgodą Senatu, na 5 lat. […] Art. 226. 1. Rada Ministrów w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku budżetowego przedkłada Sejmowi sprawozdanie z wykonania ustawy budżetowej wraz z informacją o stanie zadłużenia państwa. 2. Sejm rozpatruje przedłożone sprawozdanie i po zapoznaniu się z opinią Najwyższej Izby Kontroli podejmuje, w ciągu 90 dni od dnia przedłożenia Sejmowi sprawozdania, uchwałę o udzieleniu lub odmowie udzielenia Radzie Ministrów absolutorium. Art. 120. – ustawodawcza lub prawodawcza Art. 209. – kreacyjna Art. 226. – kontrolna Zadanie 26. (SP10) Do podanych organów władzy Rzeczypospolitej Polskiej dopisz czas trwania ich kadencji. Odpowiedzi wybierz spośród: 9 lat, 5 lat, 4 lata, 6 lat. Organy władzy: A. Prezes Najwyższej Izby Kontroli ……………………………… B. Sejm …………………………….. C. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej ……………………………… A. 6 lat B. 4 lata C. 5 lat Zadanie 27. (SP10) W każdym z podanych podpunktów podkreśl cechę właściwą dla Konstytucji RP. A. Konstytucja: materialna / formalna. B. Procedura powstawania: oktrojowana / uchwalona i przyjęta w referendum. C. Okres obowiązywania: stała / czasowa. A. formalna. B. uchwalona i przyjęta w referendum. C. stała. Zadanie 28. (SP10) Podaj nazwy zasad ustrojowych, do których odnoszą się zacytowane fragmenty Konstytucji RP. A. Władza zwierzchnia w Rzeczypospolitej Polskiej należy do Narodu. …………………………………………………………………………………………………………………………. B. Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa. …………………………………………………………………………………………………………………………. A. suwerenności narodu [suwerenności ludu, zwierzchnictwa narodu, zwierzchniej władzy narodu] B. [demokratycznego] państwa prawa [państwa prawnego, praworządności, legalizmu, rządów prawa] Zadanie 29. (SP10) Podaj pełne nazwy konstytucyjnych organów państwa, do których uprawnień odnoszą się zacytowane fragmenty Konstytucji RP. A. Art. Ważność wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej stwierdza ……………………………………………………………………………………………………………………………………. B. Art. ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe […] ……………………………………………………………………………………………………………………………………. C. Art. […] kontroluje działalność organów administracji rządowej […] z punktu widzenia legalności, gospodarności, celowości i rzetelności. …………………………………………………………………………………………………………………………………… D. Art. […] stoi na straży wolności i praw człowieka i obywatela określonych w Konstytucji oraz w innych aktach normatywnych. ……………………………………………………………………………………………………………………………………. A. Sąd Najwyższy B. Prezydent Rzeczypospolitej [Prezydent RP; Prezydent Polski] C. Najwyższa Izba Kontroli D. Rzecznik Praw Obywatelskich Zadanie 30. (SP10) Do podanych opisów zadań realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego dopisz sposoby ich finansowania. Odpowiedzi wybierz spośród: dochody własne, subwencje ogólne, dotacje celowe z budżetu państwa. Opis zadania: A. Przed radą gminy stanęło zadanie znalezienia środków na sfinansowanie przebudowy skrzyżowania. Droga należała do kategorii dróg gminnych. Potrzebne fundusze uzyskano ze sprzedaży działki będącej własnością gminy. …………………………………………………………………………………….. B. Planowana przez gminę inwestycja była ważna, więc rząd przekazał dodatkowe środki na jej sfinansowanie. Gmina otrzymała 50% środków przeznaczonych na realizację inwestycji. …………………………………………………………………………………….. A. dochody własne B. dotacje celowe [z budżetu państwa] Zadanie 31. (SP11) Uzupełnij tekst, wpisując w odpowiednie miejsca określenia rodzajów demokracji. Jeśli decyzje podejmują przedstawiciele społeczeństwa wybrani w wolnych wyborach, to mówimy o demokracji (A) ………………………………………… . Referendum, inicjatywa ludowa i weto ludowe to formy demokracji (B) …………………………………………………………………………. . A. przedstawicielskiej (pośredniej / reprezentacyjnej) B. bezpośredniej (partycypacyjnej) Zadanie 32. (SP11) Na podstawie artykułu 34 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i własnej wiedzy wykonaj polecenia. Obywatelstwo polskie nabywa się przez urodzenie z rodziców będących obywatelami polskimi. Zadanie 32. (SP11) A. Nazwij zasadę nabywania obywatelstwa określoną w powyższym przepisie prawnym. B. Podaj konstytucyjną nazwę organu uprawnionego do nadawania polskiego obywatelstwa. A. zasada prawa krwi (prawo krwi / zasada krwi / ius sanguinis) B. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej (Prezydent Rzeczypospolitej / Prezydent RP) Zadanie 33. (SP11) Określ, do której funkcji Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej należą podane kompetencje. Odpowiedzi wybierz spośród: prawodawcza, ustrojodawcza, kreacyjna, kontrolna. A. powoływanie Rzecznika Praw Obywatelskich (za zgodą Senatu) …………………………………………………………………………………………………… B. składanie interpelacji i zapytań poselskich …………………………………………………………………………………………………… C. uchwalanie ustawy budżetowej …………………………………………………………………………………………………… A. kreacyjna B. kontrolna C. prawodawcza Zadanie 34. (SP11) Do każdego rodzaju wyborów dopisz stosowane w nich zasady wyborcze. Odpowiedzi wybierz spośród: powszechność, równość, bezpośredniość, proporcjonalność, tajność głosowania. W punkcie A i B niektóre zasady wyborcze mogą się powtarzać. A. wybory do Senatu RP: …………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………………… B. wybory Prezydenta RP: …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… A. powszechność, bezpośredniość, tajność głosowania B. powszechność, równość, bezpośredniość, tajność głosowania Zadanie 35. (SP11) Na podstawie fragmentów Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej wykonaj polecenia. Art. 229. W razie zewnętrznego zagrożenia państwa, zbrojnej napaści na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub gdy z umowy międzynarodowej wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji, Prezydent Rzeczypospolitej na wniosek Rady Ministrów może wprowadzić stan wojenny na części albo na całym terytorium państwa. Art. W razie zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego, Prezydent Rzeczypospolitej na wniosek Rady Ministrów może wprowadzić, na czas oznaczony, nie dłuższy niż 90 dni, stan wyjątkowy na części albo na całym terytorium państwa. Art. 232. W celu zapobieżenia skutkom katastrof naturalnych lub awarii technicznych noszących znamiona klęski żywiołowej oraz w celu ich usunięcia Rada Ministrów może wprowadzić na czas oznaczony, nie dłuższy niż 30 dni, stan klęski żywiołowej na części albo na całym terytorium państwa. Przedłużenie tego stanu może nastąpić za zgodą Sejmu. A. Wymień rodzaje stanów nadzwyczajnych w Rzeczypospolitej Polskiej i do każdego z nich dopisz organ lub organy państwa uczestniczące w podejmowaniu decyzji o jego wprowadzeniu. B. Określ, jaki rodzaj stanu nadzwyczajnego mógłby być wprowadzony na terenie województwa, w którym wylały rzeki, zostały zniszczone drogi, mosty oraz wiele budynków prywatnych i obiektów użyteczności publicznej. A. B. Stan klęski żywiołowej Zadanie 36. (SP11) Na podstawie artykułu 25 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i własnej wiedzy rozstrzygnij, które zdania są prawdziwe, a które fałszywe. Wpisz w odpowiednie miejsca tabeli prawda lub fałsz. Artykuł 25 Konstytucji RP: 1. Kościoły i inne związki wyznaniowe są równouprawnione. 2. Władze publiczne w Rzeczypospolitej Polskiej zachowują bezstronność w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych, zapewniając swobodę ich wyrażania w życiu publicznym. 3. Stosunki między państwem a kościołami i innymi związkami wyznaniowymi są kształtowane na zasadach poszanowania ich autonomii oraz wzajemnej niezależności każdego w swoim zakresie, jak również współdziałania dla dobra człowieka i dobra wspólnego. 4. Stosunki między Rzecząpospolitą Polską a Kościołem katolickim określają umowa międzynarodowa zawarta ze Stolicą Apostolską i ustawy. 5. Stosunki między Rzecząpospolitą Polską a innymi kościołami oraz związkami wyznaniowymi określają ustawy uchwalone na podstawie umów zawartych przez Radę Ministrów z ich właściwymi przedstawicielami. Pytania: A. Stosunki między Rzecząpospolitą Polską a Polskim Autokefalicznym Kościołem Prawosławnym regulowane są ustawowo. B. Umowę międzynarodową określającą stosunki między Rzecząpospolitą Polską a Kościołem katolickim nazywamy konkordatem. C. Rzeczpospolita Polska uznaje nadrzędność Kościoła katolickiego nad innymi kościołami i związkami wyznaniowymi. A. Prawda B. Prawda C. Fałsz Zadanie 37. (SP12) Do każdego podanego fragmentu Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej dopisz odpowiadającą mu nazwę zasady demokracji. A. Art. Władza zwierzchnia w Rzeczypospolitej Polskiej należy do Narodu. B. Art. 7. Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa. C. Art. Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej. D. Art. Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność tworzenia i działania partii politycznych. Partie polityczne zrzeszają na zasadach dobrowolności i równości obywateli polskich w celu wpływania metodami demokratycznymi na kształtowanie polityki państwa. A. suwerenności (zwierzchnictwa / zwierzchności) narodu (ludu) B. praworządności (państwa prawa / legalizmu) C. podziału (trójpodziału) władz D. pluralizmu politycznego Zadanie 38. (SP12) Na podstawie tabeli dotyczącej wyborów powszechnych w Polsce i własnej wiedzy wykonaj polecenia. A. Wskaż rodzaj wyborów, w których występuje najwyższa frekwencja. B. Wyjaśnij, w jakiej sytuacji wybory prezydenckie przeprowadza się w dwóch turach. C. Wyjaśnij, dlaczego byłoby błędem zamieszczenie w tabeli wyborów, w wyniku których urząd Prezydenta PRL objął Wojciech Jaruzelski. D. Zdefiniuj pojęcie frekwencja wyborcza. A. wybory prezydenckie B. W przypadku, gdy żaden z kandydatów nie otrzymał bezwzględnej większości (więcej niż połowy / ponad 50%) głosów, przeprowadza się II turę. C. Wybory prezydenckie w 1989 roku nie miały charakteru powszechnego (Gen. Jaruzelski został wybrany na urząd Prezydenta PRL przez Zgromadzenie Narodowe / parlament). D. Odsetek (procent) tych spośród uprawnionych do głosowania (elektoratu / wyborców), którzy uczestniczyli w głosowaniu. Zadanie 39. (SP12) Do każdej podanej informacji dopisz właściwą nazwę związaną z samorządem terytorialnym w Rzeczypospolitej Polskiej. A. Jednostka pomocnicza gminy obejmująca jedną lub kilka wsi; na jej czele stoi osoba wybierana w głosowaniu powszechnym na zebraniu wiejskim. B. Członek kolegialnego organu stanowiącego w jednostkach samorządu terytorialnego wszystkich szczebli. C. Jednoosobowy organ wykonawczy wybierany bezpośrednio przez mieszkańców gminy miejskiej. D. Szef kolegialnego organu wykonawczego w powiecie wybierany przez radę powiatu. E. Organ kolegialny wybierany przez sejmik województwa; na jego czele stoi marszałek województwa. A. sołectwo B. radny C. burmistrz (prezydent miasta) D. starosta E. zarząd województwa Zadanie 40. (SP12) Do każdej podanej w tabeli czynności w polskim procesie legislacyjnym dopisz nazwę organu państwa, który może ją podjąć. Zadanie 41. (SP13) Wymień trzy konstytucyjne zasady prawa wyborczego wspólne w Rzeczypospolitej Polskiej dla wyborów: do Sejmu RP, do Senatu RP oraz na urząd Prezydenta RP. – powszechność (powszechne) – bezpośredniość (bezpośrednie) – tajność głosowania (w głosowaniu tajnym) Zadanie 42. (SP13) Do każdej informacji o Marszałku Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej dopisz jego imię i nazwisko. Odpowiedzi wybierz spośród: Ludwik Dorn, Józef Oleksy, Grzegorz Schetyna, Józef Zych. A. Marszałek Sejmu RP II i IV kadencji (1993–1995, 2004–2005); prezes Rady Ministrów RP (1995–1996); wiceprezes Rady Ministrów RP oraz minister spraw wewnętrznych i administracji (2004); poseł na Sejm (1989–2005); pełnił funkcje kierownicze w strukturach PZPR, był wiceprzewodniczącym oraz przewodniczącym SdRP i SLD. B. Marszałek Sejmu RP V kadencji (2007); wiceprezes Rady Ministrów RP oraz minister spraw wewnętrznych i administracji (2005–2007); poseł na Sejm (od 1997 r.); był wiceprezesem PC i PiS. C. Marszałek Sejmu RP VI kadencji (2010–2011); wiceprezes Rady Ministrów RP oraz minister spraw wewnętrznych i administracji (2007–2009); poseł na Sejm (od 1997 r.); pełnił funkcje kierownicze w KLD i PO. A. Józef Oleksy B. Ludwik Dorn C. Grzegorz Schetyna Zadanie 43. (SP13) Do każdego fragmentu Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej dopisz nazwę właściwej funkcji Sejmu RP. A. Art. 120. Sejm uchwala ustawy zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, chyba że Konstytucja przewiduje inną większość. Funkcja ………………………………………………………… B. Art. 157. Członkowie Rady Ministrów ponoszą przed Sejmem solidarną odpowiedzialność za działalność Rady Ministrów. Funkcja ………………………………………………………… C. Art. Prezes Najwyższej Izby Kontroli jest powoływany przez Sejm za zgodą Senatu, na 6 lat i może być ponownie powołany tylko raz. Funkcja ………………………………………………………… A. ustawodawcza (prawodawcza / legislacyjna) B. kontrolna C. kreacyjna Zadanie 44. (SP13) Wyjaśnij pojęcie immunitetu parlamentarnego oraz podaj po jednym argumencie „za” i „przeciw” tej instytucji. – pojęcie – Immunitet parlamentarny to instytucja polegająca na tym, że deputowani nie mogą być pociągnięci do odpowiedzialności karnej, aresztowani ani zatrzymani bez zgody parlamentu, a także nie odpowiadają za czyny dokonane w związku z wykonywaniem mandatu. – argument „za” – Parlamentarzyści mogą krytykować inne organy władzy. – argument „przeciw” – Możemy obserwować nadużywanie immunitetu do unikania odpowiedzialności karnej. Zadanie 45. (SP13) Podkreśl dwa konstytucyjne uprawnienia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. A. desygnowanie Prezesa Rady Ministrów RP B. kierowanie obradami Rady Gabinetowej RP C. wnoszenie poprawek do ustaw D. wprowadzanie stanu klęski żywiołowej E. wybieranie członków Trybunału Stanu A. desygnowanie Prezesa Rady Ministrów RP B. kierowanie obradami Rady Gabinetowej RP Zadanie 46. (SP13) Uzupełnij tekst dotyczący organów samorządu województwa, wpisując w wyznaczone miejsca nazwy właściwych instytucji samorządowych (A., C., D.) oraz liczbę lat (B.). Organem stanowiącym i kontrolnym samorządu województwa jest (A.) …………………………….. …………………………………………. . Jego kadencja trwa (B.) ………………… . Kolegialnym organem wykonawczym jest (C.) ………………………………………………………….. . Jego pracami kieruje (D.) ………………………………………………………….. . A. sejmik województwa B. cztery lata C. zarząd województwa D. marszałek województwa Zadanie 47. (SP13) Podkreśl dwie nazwy aktów prawnych publikowanych w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. A. ratyfikowana umowa międzynarodowa B. rozporządzenie porządkowe wojewody C. konstytucja D. zarządzenie Prezydenta RP E. uchwała rady gminy A. ratyfikowana umowa międzynarodowa C. konstytucja Zadanie 48. (SP13) Uzupełnij tekst dotyczący inicjatywy ustawodawczej, wpisując w wyznaczone miejsca nazwę organu władzy Rzeczypospolitej Polskiej (A.) oraz liczbę (B.). Inicjatywa ustawodawcza w Polsce przysługuje posłom, Senatowi, (A.) …………………………….. …………………………………. i Radzie Ministrów. Prawo to ma również grupa co najmniej (B.) …………………………………………….. obywateli mających czynne prawo wyborcze do Sejmu. A. Prezydentowi Rzeczypospolitej (Prezydentowi RP) B. 100 tysięcy Zadanie 49. (SP14) Na podstawie fragmentów Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej do każdej podanej zasady przyporządkuj numer artykułu, w którym została ona zawarta. Art. 3. Rzeczpospolita Polska jest państwem jednolitym. Art. Władza zwierzchnia w Rzeczypospolitej Polskiej należy do Narodu. Art. 7. Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa. Art. Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej. Zadanie 50. (SP14) Podkreśl nazwę organu władzy, który nie może uczestniczyć w procedurze odwołania ministra w Rzeczypospolitej Polskiej. A. Sejm RP B. Senat RP C. Prezydent RP D. Prezes Rady Ministrów Zadanie 51. (SP14) Do każdego naczelnego organu państwa przyporządkuj dwa numery, którymi oznaczono jego kompetencje konstytucyjne. Odpowiedzi wybierz spośród podanych: nadawanie orderów i odznaczeń; 2. koordynacja i kontrola pracy organów administracji rządowej; 3. uchwalanie ustaw; 4. ochrona interesów Skarbu Państwa; 5. nadzór nad działalnością sądów powszechnych; 6. stosowanie prawa łaski; 7. powoływanie komisji śledczej. Zadanie 52. (SP14) Uzupełnij schemat – wpisz w odpowiedniej kolejności działania podejmowane w pierwszym kroku procedury powołania Rady Ministrów RP. Odpowiedzi wybierz spośród podanych: wygłoszenie exposé przez Prezesa Rady Ministrów; wybór Prezesa Rady Ministrów przez Sejm; desygnowanie Prezesa Rady Ministrów przez Prezydenta RP; udzielenie przez Sejm wotum zaufania Radzie Ministrów bezwzględną większością głosów. desygnowanie Prezesa Rady Ministrów przez Prezydenta RP 4. wygłoszenie expose przez Prezesa Rady Ministrów 5. udzielenie przez Sejm wotum zaufania Radzie Ministrów bezwzględną większością głosów Zadanie 53. (SP14) Na podstawie mapy administracyjnej Rzeczypospolitej Polskiej oraz własnej wiedzy uzupełnij tabelę. Do każdego podanego opisu dopisz nazwę właściwego województwa oraz numer, którym oznaczono je na mapie. A. podlaskie, 2 B. dolnośląskie, 4 C. podkarpackie, 5 Zadanie 54. (SP14) Uzupełnij tabelę – wpisz w odpowiednie miejsca właściwe nazwy organów stanowiących i kolegialnych organów wykonawczych samorządu terytorialnego w Rzeczypospolitej Polskiej. A. rada powiatu, zarząd powiatu B. sejmik województwa, zarząd województwa Zadanie 55. (SP14) Do każdej nazwy aktu prawnego przyporządkuj nazwę organu władzy, który go stanowi. Odpowiedzi wybierz spośród podanych: rada gminy, wojewoda, Rada Ministrów RP, Sejm RP. A. Ustawa […] o samorządzie gminnym. B. Rozporządzenie […] w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2013 r. C. Uchwała […] w sprawie określenia wysokości stawek podatku od nieruchomości. A. Sejm B. Rada Ministrów C. rada gminy Zadanie 56. (SP14) Uzupełnij brakujące informacje dotyczące procesu ustawodawczego w Polsce. Dwie spośród: – Sejm – Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej (Rzeczypospolitej / RP) – Senat Zadanie 57. (SP15) Oceń, czy poniższe informacje dotyczące Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub F – jeśli jest fałszywa. A. Parlamentarzyści są przedstawicielami narodu, więc wiążą ich instrukcje wyborców. B. Ważność wyborów do Sejmu i Senatu stwierdza Naczelny Sąd Administracyjny. C. Sejm decyduje w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej o stanie wojny i o zawarciu pokoju. Zadanie 58. (SP15) Na podstawie rysunku satyrycznego uzupełnij zdania – wpisz nazwy komisji sejmowej (A.) i funkcji Sejmu RP (B.). Sejmowa komisja przedstawiona na ilustracji, powołana do zbadania określonej sprawy, nosi nazwę komisji (A.) …………………………………….. . Powołanie tej komisji jest jednym ze sposobów pełnienia przez Sejm RP funkcji (B.) …………………………………………………………. . A. śledczej B. kontrolnej Zadanie 59. (SP15) Uzupełnij tekst – wpisz nazwy organów państwowych uczestniczących w procesie legislacyjnym w Rzeczypospolitej Polskiej. Prezydent Bronisław Komorowski podpisał ustawę budżetową na 2013 rok. Budżet przewiduje, że w tym roku deficyt nie przekroczy 35 mld 565 mln 500 tys. zł, a dochody wyniosą 299 mld 385 mln 300 tys. zł. Projekt ustawy budżetowej został uchwalony przez (A.) ………………………………………… we wrześniu 2012 roku. Ustawa budżetowa na rok 2013 została uchwalona przez (B.) ………………………………… 12 grudnia 2012 roku. Następnie ustawa trafiła do (C.) …………………………………, gdzie zaproponowano do niej 12 poprawek. Po ich przyjęciu przez (D.) ………………………………… ustawa trafiła do podpisu Prezydenta RP. A. Rada Ministrów B. Sejm C. Senat D. Sejm Zadanie 60. (SP15) Odwołując się do danych przedstawionych na wykresach, podaj zależność między liczbą mieszkańców jednostki samorządu terytorialnego a stopniem upartyjnienia jego organów stanowiących. Im większa liczba mieszkańców jednostki samorządu terytorialnego, tym większe upartyjnienie wybranych tam radnych. W gminach do 20 tys. radni z komitetów niezależnych stanowili blisko 77%, w gminach powyżej 20 tysięcy – blisko 56%, a w miastach na prawach powiatu – 30%. Zadanie 61. (SP16) Uzupełnij zdania – wpisz nazwy właściwych organów władzy w Rzeczypospolitej Polskiej. W czasie pokoju Prezydent Rzeczypospolitej sprawuje zwierzchnictwo nad Siłami Zbrojnymi za pośrednictwem (A.) ………………………………………………………………………………………………… . W razie zrzeczenia się urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej tymczasowo jego obowiązki wykonuje (B.) …………………………………………………………………………………………….. . A. Ministra Obrony Narodowej B. Marszałek Sejmu Zadanie 62. (SP16) O aktach urzędowych Prezydenta Rzeczypospolitej Akty urzędowe Prezydenta Rzeczypospolitej wymagają dla swojej ważności podpisu Prezesa Rady Ministrów, który przez podpisanie aktu ponosi odpowiedzialność przed Sejmem. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, Dz. U. 1997, nr 78, poz. 483, z późn. zm. (stan prawny na 25 lutego 2016 r.). Zaznacz prawidłowe dokończenie każdego ze zdań (1–2). Podany przepis prawny dotyczy: A. absolutorium. B. interpelacji. C. kontrasygnaty. D. promulgacji. Podany przepis prawny jest związany z tym, że Prezydent RP nie ponosi odpowiedzialności: A. politycznej, chociaż ponosi odpowiedzialność prawną. B. konstytucyjnej, chociaż ponosi odpowiedzialność prawną. C. prawnej, chociaż ponosi odpowiedzialność konstytucyjną. D. parlamentarnej, chociaż ponosi odpowiedzialność polityczną. C. 2. A Zadanie 63. (SP16) Uzupełnij tekst – wpisz nazwy właściwych organów samorządu terytorialnego w Rzeczypospolitej Polskiej. Na czele zarządu województwa stoi (A.) ……………………………………………………. Organem wykonawczym, którego pracami kieruje starosta, jest (B.) ……………………….. W gminie wiejskiej organ wykonawczy to (C.) ……….….…………………, natomiast w mieście liczącym ponad 100 tysięcy mieszkańców – (D.) …………….…………. A. marszałek województwa B. zarząd powiatu C. wójt D. prezydent miasta Zadanie 64. (SP16) Do każdego opisu kompetencji wobec samorządu terytorialnego przyporządkuj nazwę właściwego organu władzy w Rzeczypospolitej Polskiej. Odpowiedzi wybierz spośród: Najwyższa Izba Kontroli, Prezes Rady Ministrów, Trybunał Konstytucyjny. Opis kompetencji: A. Wnioskuje do Sejmu o rozwiązanie organu stanowiącego samorządu terytorialnego, jeśli ten rażąco narusza Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej lub ustawy. B. Ma obowiązek kontroli pod względem legalności, gospodarności i rzetelności wykonywania przez organy samorządu terytorialnego zadań z zakresu administracji rządowej. Nazwa organu władzy: – Prezes Rady Ministrów – Najwyższa Izba Kontroli A. Prezes Rady Ministrów B. Najwyższa Izba Kontroli Zadanie 65. (SP16) Schemat. Proces legislacyjny w Rzeczpospolitej Polskiej [fragment]. Uzupełnij schemat procesu legislacyjnego w Rzeczypospolitej Polskiej – wpisz nazwy właściwych organów. Organ A. – ………………………………………. Organ B. – ………………………………………. A. Sejm B. Trybunał Konstytucyjny Zadanie 66. (SP16) Do każdego opisu kompetencji dopisz nazwę właściwego organu w Rzeczypospolitej Polskiej. Sąd okręgowy, Krajowa Rada Sądownictwa, Sąd Najwyższy, Trybunał Stanu Opis kompetencji: A. Rozpatruje apelacje od wyroku sądów rejonowych. B. Stoi na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów. C. Rozpatruje nadzwyczajne środki zaskarżenia od prawomocnego wyroku sądu odwoławczego w sprawie karnej. D. Orzeka o odpowiedzialności konstytucyjnej osób w związku z zajmowanym stanowiskiem we władzy publicznej. A. sąd okręgowy B. Krajowa Rada Sądownictwa C. Sąd Najwyższy D. Trybunał Stanu Zadanie 67. (SP17) Schemat sali posiedzeń Uzupełnij zdania – podaj nazwę organu władzy (A.), liczby (B., C.) oraz nazwę funkcji (D.). Na ilustracji przedstawiono salę posiedzeń (A.) ……………………………… . W skład tego organu wchodzi (B.) ………… parlamentarzystów. Wybierani są oni na (C.) …-letnią kadencję. Obradom przedstawionego organu władzy przewodniczy (D.) ………… . A. Senatu RP B. 100 C. 4 D. Marszałek Senatu RP lub upoważniony Wicemarszałek Senatu RP Zadanie 68. (SP18) Wydarzenie chronologicznie pierwsze zaznacz w literą P, a wydarzenie chronologicznie ostatnie – literą O. Wydarzenie: A. Referendum na temat przyjęcia Konstytucji RP. B. Referendum na temat powszechnego uwłaszczenia. C. Referendum w sprawie wprowadzenia jednomandatowych okręgów wyborczych w wyborach do Sejmu RP. D. Referendum w sprawie akcesji Polski do Unii Europejskiej. Zadanie 69. (SP18) a) Podaj nazwy województw, na których terytorium zaznaczono dwa miasta. b) Odnosząc się do rządowo-samorządowego charakteru województwa, uzupełnij tabelę – dopisz informację do każdego oznaczenia na mapie. A. Miasto będące siedzibą ………………………………………………………………. i …………………………………………………………………………………………….. B. Miasto będące siedzibą ………………………………………………………………. C. Miasto będące siedzibą ……………………………………………………………….. a) kujawsko-pomorskie; lubuskie b) A. władz samorządowych i wojewody; B. wojewody; C. władz samorządowych Zadanie 70. (SP18) Wykres. Ocena wpływu na rozwój miejscowości. Przytaczając dane, przedstaw zależność między postrzeganym przez respondentów wpływem jednostek samorządu terytorialnego na rozwój ich miejscowości a miejscem tych jednostek w strukturze podziału administracyjnego. Im niższy szczebel samorządu, tym wyższy – według respondentów – wpływ na rozwój miejscowości. Ilustrują to dane z 2010 i 2015 roku, w myśl których duży stopień wpływu samorządu gminnego deklarowało 64 i 58%, powiatowego – odpowiednio 50 i 45%, natomiast wojewódzkiego – odpowiednio 40 i 37%. Zadanie 71. (SP18) Fragment Ustawy z dnia 15 września 2000 r. o referendum lokalnym Art. Referendum w sprawie odwołania organu jednostki samorządu terytorialnego pochodzącego z wyborów bezpośrednich jest ważne w przypadku, gdy udział w nim wzięło nie mniej niż 3/5 liczby biorących udział w wyborze odwoływanego organu. 2000, nr 88, poz. 985, z późn. zm. (stan prawny na 5 marca 2018 r.). Rozstrzygnij, czy w Rzeczypospolitej Polskiej na drodze referendum można odwołać starostę powiatu. Odpowiedź uzasadnij, odwołując się do przytoczonego przepisu prawnego. Rozstrzygnięcie – nie Uzasadnienie – Zgodnie z art. 55 ust. 2. Ustawy o referendum lokalnym referendum w sprawie odwołania organu jednostki samorządu terytorialnego dotyczy tylko organu pochodzącego z powszechnych wyborów bezpośrednich, a starosta jest wybierany przez radę powiatu. Zadanie 72. (SP18) O sytuacji w Polsce Ewakuacja mieszkańców, zamknięte szkoły, stan alarmowy przekroczony w 50 miejscowościach, stan ostrzegawczy w kolejnych 49 miejscowościach, głównie w zlewni górnej Wisły i Sanu. W woj. śląskim poważna sytuacja występuje w 8 miejscowościach. a) Podaj nazwę stanu nadzwyczajnego, który mógł zostać wprowadzony w sytuacji przedstawionej w tekście. b) Zaznacz nazwę organu władzy uprawnionego do wprowadzenia stanu nadzwyczajnego w sytuacji przedstawionej w tekście. A. rada gminy B. Rada Ministrów RP C. sejmik województwa D. Prezydent Rzeczypospolitej a) stan klęski żywiołowej b) B. Rada Ministrów RP Zadanie 73. (SP18) Fragment Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej Art. Projekt ustawy o zmianie Konstytucji może przedłożyć co najmniej 1/5 ustawowej liczby posłów, Senat lub Prezydent Rzeczypospolitej. 1997, Nr 78, poz. 483, z późn. zm. (stan prawny na 5 marca 2018 r.). Oceń, czy poniższe informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa. 1. Minimalna liczba posłów, która dysponuje inicjatywą ustawodawczą w podanym trybie legislacyjnym, to 92. 2. Inaczej niż w zaprezentowanym przepisie, prawo inicjatywy ustawodawczej w procedurze ustawy zwykłej ma Rada Ministrów RP. 3. Prezydent RP w przypadku ustawy, której dotyczy przytoczony przepis prawny, dysponuje prawem weta zawieszającego. P 2. P 3. F Zadanie 74. (SP19) Formy demokracji bezpośredniej. Opis 1. Polega na udzieleniu na urzędowej karcie do głosowania pozytywnej lub negatywnej odpowiedzi na postawione pytanie lub pytania albo na dokonaniu wyboru między zaproponowanymi wariantami odpowiedzi. Opis 2. Umożliwia określonej liczbie obywateli wniesienie projektu ustawy do parlamentu. Opis 3. Umożliwia określonej liczbie obywateli uchylenie – poprzez głosowanie – obowiązującego aktu prawnego. Uzupełnij tabelę – do każdego opisu dopisz nazwę właściwej formy demokracji bezpośredniej i rozstrzygnij, czy forma ta jest stosowana w Rzeczypospolitej Polskiej. referendum, tak 2. inicjatywa ludowa / obywatelska inicjatywa ustawodawcza, tak 3. weto ludowe, nie Zadanie 75. (SP19) Przepisy prawne z jednej z polskich konstytucji. Art. Posłowie mogą zwracać się do Prezesa Rady Ministrów i Ministrów z interpelacjami w sprawach dotyczących ich zakresu działania […]. Art. 53. 1. Każdy projekt ustawy, przez Sejm uchwalony, będzie przekazany Senatowi do rozpatrzenia. 2. Uchwałę Senatu, odrzucającą projekt lub wprowadzającą w nim zmiany, uważa się za przyjętą, jeżeli Sejm nie odrzuci jej większością 3/5 głosów. Art. Prezydent Rzeczypospolitej może w ciągu trzydziestu dni od otrzymania projektu ustawy zwrócić go Sejmowi z żądaniem ponownego rozpatrzenia, które może nastąpić nie wcześniej niż na najbliższej sesji zwyczajnej. 1. Jeżeli Izby Ustawodawcze większością ustawowej liczby posłów i senatorów uchwalą ponownie projekt bez zmian, Prezydent Rzeczypospolitej, stwierdziwszy podpisem moc ustawy, zarządzi jej ogłoszenie. Art. Ilekroć Konstytucja lub ustawy dla unormowania poszczególnej dziedziny z zakresu ustawodawstwa wymagają ustawy, dziedzina ta może być unormowana również dekretem Prezydenta Rzeczypospolitej […]. […], nr 30, poz. 227. a) Podaj różnice w udziale Prezydenta Rzeczypospolitej w stanowieniu prawa między rozwiązaniami z przytoczonych przepisów prawnych a przyjętymi w obecnie obowiązującej Konstytucji RP. b) Podaj nazwę funkcji Sejmu RP, w ramach której organ ten mógł realizować kompetencje przedstawione w art. a) – Prezydent RP miał wówczas możliwość wydawania dekretów (mających moc ustawy, art. teraz takiej możliwości nie ma (rozporządzenia z mocą ustawy są warunkowe i podlegają zatwierdzeniu). – Tzw. weto Prezydenta RP wobec ustawy mogło być odrzucone większością ustawowej liczby posłów i senatorów (art. obecnie weto może być odrzucone przez Sejm RP większością 3/5 głosów. b) Kontrolna Zadanie 76. (SP19) O PGR-ach: 1. Dwadzieścia lat temu, po 44 latach funkcjonowania przestały istnieć Państwowe Gospodarstwa Rolne. 2. Pozostała po nich bieda, beznadzieja i bezradność. 3. Ostatni PGR przeszedł do historii 31 grudnia 1993 r. na mocy ustawy uchwalonej w październiku 1991 r. przez demokratycznie wybrany parlament. 4. Choć równie charakterystyczne dla czasów PRL-u jak wielkie budowy socjalizmu, nie doczekały się romantycznej legendy. 5. Najwięcej było ich na Ziemiach Odzyskanych. Na podstawie: a) Wybierz zdania, w których zawarte są opinie. Wpisz w wyznaczone miejsca numery, którymi oznaczono te zdania. b) Uzasadnij, że rozwiązanie gospodarstw, których dotyczy tekst, nie było jednym z czynników prowadzących do biedy klasy chłopstwa. a) 2,4. b) Rozwiązanie PGR-ów spowodowało biedę klasy robotników rolnych, a chłopstwo jest klasą wyodrębnioną na zasadzie posiadania własnego gospodarstwa rolnego. Strona wykorzystuje pliki cookies, by działać prawidłowo oraz do celów analitycznych, reklamowych i społecznościowych. OK, Rozumiem Privacy Overview This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are as essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience. Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.

Klasa czwarta. 1.W poniższym tekście podkreśl przymiotniki. Mały Jaś ma pięknego kota Filipa. Filip jest leniwy. Całymi dniami wyleguje się w wiklinowym koszyku na miękkiej poduszce. Ma rude futerko w czarne prążki, więc trochę przypomina tygrysa. 2.Zamień rzeczowniki na przymiotniki. Mędrzec

Strona głównaZadania maturalne z biologiiZbiór zadań CKE, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) Kategoria: Stawonogi Dziedziczenie Typ: Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj/wymień Muszka owocowa (Drosophila melanogaster) ma cztery pary chromosomów. Gen warunkujący barwę oczu znajduje się u tego owada w chromosomie X, przy czym allel warunkujący barwę białą (a) jest recesywny, zaś allel warunkujący barwę czerwoną (A) jest dominujący. Niesprzężony z płcią jest natomiast gen warunkujący cechę skrzydeł: allel dominujący (S) warunkuje skrzydła długie, a recesywny (s) warunkuje skrzydła krótkie (zredukowane). Dziedziczenie płci u muszki owocowej odbywa się według podobnych zasad jak u człowieka. Samica posiada dwa chromosomy płci XX, a samiec chromosomy płci XY. Cykl rozwojowy muszki owocowej w temperaturze 25°C trwa od 8 do 9 dni. Gatunek ten, ze względu na swoje cechy, wykorzystywany jest w badaniach genetycznych jako organizm modelowy. Na poniższych rysunkach przedstawiono zestawy chromosomów czterech osobników muszki owocowej (A–D). W chromosomach płci zaznaczono lokalizację genu warunkującego barwę oczu. Na podstawie [dostęp: a)Spośród rysunków A–D zaznacz te, które przedstawiają zestawy chromosomów osobników męskich i określ barwę oczu każdego z tych osobników. b)Spośród krzyżówek muszki owocowej (1–4) zaznacz tę, w wyniku której w potomstwie męskim prawdopodobieństwo wystąpienia osobników o oczach czerwonych, jak też białych wynosi 0,5 (50%). Uzasadnij odpowiedź, przedstawiając wynik tej krzyżówki w postaci szachownicy Punnetta. Podkreśl genotypy osobników męskich o oczach czerwonych. XAXa × XaY XAXA × XaY XaXa × XAY XAXA × XAY c)Stosując oznaczenia literowe alleli genów podane w informacji do zadania, zapisz wszystkie możliwe genotypy: samicy o czerwonych oczach i długich skrzydłach samca o czerwonych oczach i krótkich skrzydłach d)Na poniższym schemacie, przedstawiającym cykl rozwojowy muszki owocowej, wpisz nazwy stadiów rozwojowych oznaczonych cyframi 1 i 2 oraz podaj nazwę typu przeobrażenia występującego u tego owada. Na podstawie: [dostęp: Nazwa typu przeobrażenia: e)Na podstawie podanych informacji oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących trafności wyboru muszki owocowej jako organizmu modelowego w badaniach genetycznych. Wpisz znak X w odpowiednie komórki tabeli. Lp. Informacja Prawda Fałsz 1. Samice i samce muszki owocowej wyraźnie różnią się kolorem i rozmiarem, co ułatwia obserwację. 2. Mała liczba potomstwa pozwala na wiarygodną analizę statystyczną wzorów dziedziczenia. 3. Krótki cykl życiowy umożliwia obserwację wzorów dziedziczenia w kolejnych pokoleniach w krótkim czasie. 4. Ponieważ muszka owocowa ma mały genom, więc mała ilość DNA, który trzeba poddać analizie, ułatwia lokalizację genów badanych cech. Rozwiązanie a)(0-1)B. Samiec o oczach czerwonych. D. Samiec o oczach białych. b)(0-1) XAXa × XaY c)(0-1) XAXASS, XAXASs, XAXaSS, XAXaSs XAYss d)(0-1) Poczwarka. Larwa. Nazwa typu przeobrażenia: zupełne. Wskazówki a)Rozpoznaj chromosomy płci i pamiętaj, że u samca chromosom Y ma inny kształt niż chromosom X. Barwę oczu określ na podstawie informacji zawartych w tekście dotyczącym alleli warunkujących określone barwy oczu oraz lokalizacji tych genów na chromosomach przedstawionych na schematach. W realizacji polecenia posłuż się zasadą dziedziczenia genów sprzężonych z płcią, pamiętając, że geny warunkujące barwę oczu owada zlokalizowane są wyłącznie w chromosomie X. b)Wybierz właściwą krzyżówkę i wybór uzasadnij. W uzasadnieniu zapisz tę krzyżówkę w postaci szachownicy Punnetta i podkreśl wskazany genotyp ze względu na dziedziczoną cechę (barwę oczu). Pamiętaj, że w gametach zawarty jest pojedynczy garnitur chromosomowy, więc znajdują się w nich pojedyncze allele danego genu (w tym przypadku genu sprzężonego z płcią), a genotypy osobników zawierają pary alleli każdego z genów. Następnie, na podstawie analizy otrzymanych genotypów, określ prawdopodobieństwo wystąpienia poszczególnych fenotypów u osobników potomnych i podkreśl wskazany fenotyp. c)Wykorzystaj znajomość pojęć genetyki klasycznej, takich jak: allel, allel dominujący, allel recesywny, homozygota, heterozygota, genotyp i fenotyp oraz znajomość zapisywania krzyżówek dwugenowych (pamiętaj, że jeden z tych genów jest sprzężony z płcią) i zapisz wskazane genotypy. d)Rozwój owadów jest złożony i kiedy występuje w nim stadium poczwarki – mówimy o przeobrażeniu zupełnym. Posłuż się tą wiedzą i na rysunku rozpoznaj i podpisz poczwarkę oraz larwę, a następnie zapisz nazwę typu przeobrażenia, który występuje u tego owada. e)Wśród podanych informacji rozpoznaj te (jak np. mała liczba chromosomów czy krótki cykl życiowy), które pozwalają na prawidłowe uzasadnienie trafności wyboru muszki owocowej jako organizmu modelowego w badaniach genetycznych.

Podkreśl w tekście orzeczenia i wpisz je w odpowiednim miejscu. Tekst: smok w prezencie dostał śpiewnik A od kogo od królewny wziął mikrofon i głos ćwiczy lecz nie śpiewa tylko ryczy przestraszyły się owieczki Przestań ryczeć głosem z beczki zawołały i piękne damy my już uszy chore mamy i dokoła słychać krzyki trzeba kupić nauszniki albo waty całe fury żeby w uszach

djfasola Podkreśl te wyrazyniskim, Niski, Niski, spadek, stare, 2+1, rosnąca, rosnące 5 votes Thanks 7

W poniższym tekście dotyczącym Krzyżaków znalazło się kilka błędów.Poczuj się jak nauczyciel i je popraw. Na początku XIV wieku na polskie ziemie przybyli Krzyżacy-zakon żebraczy powstały w Niemczech.W pokojowy sposób nawrócili Prusów na wiarę chrześcijańską.W nagrodę otrzymali od polskiego władcy Gdańsk i Pomorze.Tam założyli stolicę swego państwa.Dopiero po

podkreśl w poniższym tekście prawidłowe informacje